در جامعه شناسی سیاسی جریانات سیاسی، باید به بررسی سه حوزه به هم پیوسته توجه نمود : ) 1 شناخت پیچیدگی ها، شکاف ها و تعارضات جامعه به عنوان نقطه عزیمت؛ (2 شناخت جریانات، گروه ها و نیروهایی تکوین یافته بر اساس خطوط منشعب از شکاف ها و نیز زمینه های سیاسی ـ اجتماعی، تاریخی و مذهبی و ) 3 شیوه و نحوه تاثیرگذاری جریانات و نیرو های سیاسی بر جامعه و زندگی سیاسی شهروندان . با این حال بررسی تاثیر جریان های سیاسی ـ اجتماعی در ایران معاصر بر روی زندگی سیاسی در درجه اول، نیازمند شناخت بستر ها و مبانی تکوین و زمینه ساز آن ها است . به عبارت دیگر جریانات سیاسی به صورت تصادفی و اتفاقی پیدا نمی شوند بلکه مبتنی بر علایق گوناگونی در درون ساخت جامعه هستند که در نوشتار حاضر تلاش شده به صورت مبسوط بدان پرداخته شود .
)