دریاچه تکتونیکی ارومیه با وسعتی بیش از 5000 کیلومترمربع (Km35×150) از دریاچههای وسیع و کم ژرفای کره زمین است که آب آن فوقالعاده اشباع از نمک میباشد. از حیث نوع نهشتهها، ویژگیهای ژئومورفولوژی، ترکیبات شیمیایی، شوری آب و سایر موارد با برخی از دریاچههای شور دنیا قابل مقایسه است.
ازحیث توپوگرافی، دور تا دوراین دریاچه را رشته کوههائی در جهات متفاوت و با بلندیهای مختلف فرا گرفته، تمام شبکه های آبراهه ای بصورت همگرا ازاطراف آبهای خودرا باین چاله میریزند.
ضخامت نهشتهها مجموعاً حدود 35 تا 40 متر است که بر روی پی سنگ اصلی کرتاسه زیرین (آپتین) و آهکها میوسن (سازند میوسن) قرار دارد. با توجه به شرایط کنونی سن و زمان تشکیل دریاچه ارومیه حدود 30 تا 40 هزار سال تعیین میشود، لیکن براساس وجود پادگانههای دریاچهای اطراف آن قدمت دریاچه را به 400 تا 500 هزار سال تخمین میزنند.
نمونههای گرفته شده از طریق مغزههای پیستونی به ضخامت حداکثر 7 متر از نهشتههای نرم مربوط به دوره هولوسن میباشد. بررسیهای گردهشناسی در رسوبات دریاچه ارومیه میرساند که در طی عمر دریاچه شرایط اقلیم خشک در کار بوده است.
بیشتر نهشتههای دریاچه ارومیه را عناصر شیمیایی و فوق اشباع از نمک تشکیل میدهد. وجود لایههای بسیار نازک از نهشتههای تخریبی از نوع آب شیرین در بین رسوبات، بیانگر تغییرات آب و هوایی و بروز دورههای یخچالی است
ممهمترین نهشتههای دانه ریز لولهای شکل آراگونیتی بنام ریز سرگین[1] است که یک نهشته شیمیایی زیستی بوده و از تجمع و تراکم رسوب به دور خرچنگهای موجود در دریاچه بنام آرتمیا سالینا[2] بوجود آمده است (هوشمندزاده). گچ در نهشتههای این دریاچه بصورت لایههائی مستقل با بلورهای درشت در داخل گل و لای رشد پیدا کرده است.
این دریاچه در منطقهای از آذربایجان واقع است که تمام سرزمین های اطراف آن ازمنابع آبی و دریاها فاصله زیادی دارند. به این جهت نقش آن درمحیط زیست منطقه ازاهمیت خاصی برخورداراست. درحول این دریاچه شهر ها و روستاهای بیشتری واقع اند که اغلب تحت تاثیر شرایط اقلیمی، (دما، رطوبت و بارش) آن قرار دارند. اغلب شهرها و روستاهای واقع در حول این دریاچه برروی مخروط افکنه ها بوجود آمده اند. همچنین تعداد بیشماری از پرند گان مهاجریا بومی در فصول مختلف سال از این دریاچه بهره میگیرند و به این زیست بوم وابستهاند. بعلاوه با وجود اینکه آب این دریاچه بسیار شور است، لیکن تعدادی از حشرات (آرتمیا) در آب آن زندگی میکنند. نابودی این دریاچه لطمه سنگینی به اکوسیستم این منطقه وارد خواهدکرد که تاثیر منفی آن به محیط اطراف خودکمتر از دشت کویر نخواهد بود
)